ارت سنج

از سیستم ارت سنج یا ارت تستر چه می دانید و لزوم استفاده و بهره گیری از این سیستم چه می باشد؟

در ابتدا بهتر است بدانید دستگاه تست مقاومت زمین و یا همان ارت سنج و یا ارت تستر همچون دستگاه میگر برای اندازه گیری های میزان مقاومت طراحی شده است اما با این تفاوت که مقاومت زمین بسیار کمتر از میزان دیگر عایق های معمول و رایج می باشد. در حقیقیت باید بدانید رنج دستگاه میگر در بازه ی مگا اهم و تستر میزان مقاومت زمین نیز در حدود بازه ی اهم بیان می شود. توجه داشته باشید از دستگاه تست میزان مقاومت زمین یا ارت سنج به طور معمول برای اندازه گیری میزان مقاومت بین دو نقطه بر روی زمین که در حدود پنج الی ده اهم باشد، استفاده می شود. لازم به ذکر است این دسته از تجهیزات به طور معمول دارای سه عدد کانکشن می باشند که به کمک یک میله از جنس فلز، امکان اتصال به زمین فراهم شده است که به الکترودهای جریان، پتانسیل و نیز زمین شناخته شده می باشند.

توجه داشته باشید در سایت های کامپیوتری، یک زمین مناسب به دو دلیل عمده دارای اهمیت می باشد؛ این دو دلیل عمده عبارتند از:

الف- حفاظت از سیستم در برابر برخورد صاعقه و نیز اضافه ولتاژ ها

ب- هم پتانسیل بودن و هماهنگی بین تجهیزات نصب شده در سایت کامپیوتری و نیز کارکرد صحیح و مناسب آن ها به ویژه در رابطه با تجهیزات و امکانات دیجیتال و کامپیوتری جدید و همچنین مسئله انتقال دیتا و اطلاعات، این موضوع اهمیت بسیار بیشتری دارد تا بدین صورت از آسیب رسیدن به تجهیزات کامپیوتری، روند انتقال اطلاعات و نیز نیروی انسانی در آینده پیشگیری به عمل آمده و همچنین از عملکرد درست و مناسب تجهیزات و امکانات سیستم اطمینان کافی و لازم داشته باشیم. به همین دلیل استفاده از ارت سنج امری ضروری به نظر می رسد.

استفاده از سیستم ارت به چه دلیل مهم و اساسی است؟

به عنوان اولین و مهمترین نکته می توان گفت به سبب حفاظت از ایمنی افراد و نیروی انسانی و نیز دستگاه ها و تجهیزات. توجه داشته باشید اضافه ولتاژ های تولید شده در بدنه ی دستگاه می تواند باعث صدمه دیدن افراد و نیروی انسانی و نیز دستگاه ها و تجهیزات شود؛ همچنین دقت نمایید بایستی ولتاژهای با مقدار بسیار زیاد و نیز خطرناک را در جایی مطمئن و ایمن خنثی کنیم؛ به همین دلیل استفاده از سیستم ارت و همچنین حفاظت از تجهیزات و امکانات کامپیوتری بسیار ضروری و لازم است و برای این بررسی نیاز به تهیه دستگاه ارت سنج داریم. همچنین بهتر است بدانید امروزه با افزایش میزان استفاده از سیستم های کامپیوتری، دیجیتالی و نیز حساس، در مسئله ی بازنگری در فرآیند طراحی، نصب و همچنین نگهداری از سیستم های حفاظتی گراندینگ الزامی بسیار مهم دیده می شود.

به طور خلاصه و مفید می توان اهداف بکارگیری از سیستم های گراندینگ یا ارتینگ و دستگاه ارت سنج را اینگونه بیان کرد:

الف- حفاظت و مراقبت از ایمنی و جان نیروی انسانی

ب- حفاظت و مراقبت از ایمنی تجهیزات، امکانات و وسایل الکترونیکی و الکتریکی

ج- فراهم کردن شرایط مناسب و ایده آل برای کار

د- ایجاد امکان جلوگیری از ولتاژ های تماسی

ه- ایجاد امکان حذف ولتاژ های اضافی

و- ایجاد امکان حذف ولتاژ های ناخواسته و همچنین اثرات صاعقه ز- ایجاد اطمینان از قابلیت کار الکتریکی ایده آل

از روش های اجرای زمین حفاظتی یا همان اجرای ارت چه می دانید؟

در ابتدا لازم به بیان است برای اجرای سیستم حفاظتی یا همان سیستم ارت، دو روش کلی و اساسی وجود دارد که در زیر به بیان هر یک از آن ها، موارد استفاده از آن ها و همچنین تجهیزات و امکانات موردنیاز برای هر انجام هر روش و نیز نحوه اجرای آن ها و کاربرد ارت سنج یا ارت تستر می پردازیم.

روش اول

روش زمین عمقی در این روش که یک روش معمول می باشد از حفر چاه برای اجرای سیستم ارت استفاده می گردد.

روش دوم

روش زمین سطحی در روش دوم یعنی روش سطحی، سیستم ارت یا سیستم حفاظتی در سطح زمین (استفاده از این روش در مناطقی که امکان انجام حفاری های عمیق وجود ندارد، توصیه می شود) و یا به عبارتی در عمقی در حدود هشتاد سانتیمتر اجرا و اعمال می گردد.

بهتر است در کدامین شرایط از روش سطحی برای اجرای سیستم حفاظتی یا سیستم ارت استفاده نماییم؟

در پاسخ باید گفت در مکان هایی که

• امکان ایجاد حفاری و همچنین دارای فضای لازم و کافی برای انجام حفاری در اطراف سایت مورد نظر باشد.
• ارتفاع سایت مورد نظر از ارتفاع سطح دریا پایین تر بوده؛ همچون شهرهای شمالی و نیز جنوبی کشور.
• میزان بلندی و پستی موجود در محوطه سایت مورد نظر ما کم باشد.
• فاصله موجود میان سایت و نیز دکل زیاد و چشمگیر باشد.

با توجه به مزایای اجرای روش سطحی، اجرای روش ارت بر این روش ارجحیت و تقدم دارد.

اجرای سیستم ارت به روش عمقی

الف- تصمیم گیری پیرامون انتخاب محل مناسب برای حفر چاه ارت

توجه داشته باشید بایستی چاه ارت را در جاهایی که دارای سطح پایین تری می باشند و همچنین حتی الامکان احتمال دسترسی به رطوبت در عمق کمتری وجود داشته باشد و یا حتی در مناطقی که بیشتر در معرض آب و رطوبت قرار دارند همچون باغچه ها، فضاهای سبز شهری و نیز زمین های چمن حفر و احداث نمود.

ب- بررسی و انتخاب عمق مناسب چاه ارت

با در نظر گرفتن میزان مقاومت مخصوص زمین، توصیه می شود عمق چاه ارت از حداقل 4 الی 8 متر آغاز و قطر آن نیز چیزی در حدود 80 سانتیمتر باشد. بهتر است بدانید در آن دسته از زمین ها که با توجه به نوع و جنس خاک آن ها، دارای میزان مقاومت مخصوص کمتری می باشند( سنجش با دستگاه ارت سنج یا همان ارت تستر)، عمق مورد نیاز برای حفر چاه ارت کمتر بوده (همچون خاک زمین های کشاورزی و همچنین رسی) و در مقابل، در آن دسته از زمین ها که دارای میزان مقاومت مخصوص بالاتری می باشند (همچون زمین های سنگلاخی و نیز شنی) بایستی چاه با عمق بیشتری حفر و احداث گردد. لازم است بدانید برای اندازه گیری میزان مقاومت مخصوص هر نوع خاک، از دستگاه های ویژه و خاصی بهره گرفته می شود. توجه داشته باشید در هنگام حفر چاه، چنانچه تا عمق حدود 4 متر به آب و رطوبت نرسیدیم و همچنین احتمال بدهیم که در عمقی بیشتر از 6 متر نیز به رطوبت نخواهیم رسید، نیازی به حفر چاه با عمق بیشتر از 6 متر نخواهیم داشت. به طور کلی می توان گفت در حفر چاه، عمق حدود 6 متر و نیز قطر حدود 80 سانتیمتر ایده آل بوده و همواره پیشنهاد می گردد.

ج- ایجاد اتصال بین سیم ارت و صفحه ی مسی

ایجاد اتصال بین سیم و نیز صفحه ی مسی، موضوع بسیار مهمی است و بایستی در هیچ شرایط و وضعیتی نباید این نوع اتصال را با بهره گیری از دوختن سیم به صفحه ی مسی، بست و یا روش های دیگر برقرار نمود! بلکه بایستی حتما سیم به صفحه ی مسی جوش داده شده و همچنین برای ایجاد استحکام بیشتر و مقاوم تر، بایستی سیم مورد نظر به صفحه ی مسی با استفاده از دو عدد بست (رجوع شود به ردیف 15 جدول مصالح و تجهیزات مورد نیاز)، بسته شده و محکم گردد. توصیه می شود برای ایجاد جوش در بین قطعات مسی و اتصال آن ها به یکدیگر، از جوش نقره و یا برنج استفاده نمایید و چنانچه به این قبیل جوش ها دسترسی ندارید، می توانید از جوش Caldwell استفاده نمایید.

د- حفر و احداث چاه ارت

با توجه و نیز در نظر گرفتن شرایط جغرافیایی منطقه و سایت مورد نظر، بایستی چاهی با عمق مناسب و استاندارد و همچنین در مکان مناسب حفر و ایجاد گردد (با توجه لازم و کافی به راهنمای انتخاب محل مناسب برای حفر چاه ارت). سپس شیاری به عمق حدود 60 سانتیمتر از چاه مورد نظر تا پای دکل (مورد استفاده برای مسیر سیم چاه ارت حفر شده تا برق گیر نصب شده بر روی دکل) و همچنین برای سیم ارت داخل ساختمان حفر و ایجاد نمایید. توجه داشته باشید چنانچه مسیر دو سیم با یکدیگر مشترک باشند، بهتر است مسیر دو سیم مورد نظر از یکدیگر ایزوله گردند. همچنین فراموش نکنید مسیر سیم ها بایستی کوتاهترین مسیر ممکن بوده و سیم ارت و سیم برق گیر حتی الامکان بدون هیچگونه پیچ و خم و نیز مستقیم باشند؛ این سیم ها نبایستی دارای خم های تند و شدید بوده و حتی در صورت نیاز به ایجاد خم در آن ها، بهتر است خم زدن در سیم های با طول بیشتر از 50 سانتیمتر انجام گردد.

ه- پر کردن چاه ارت

پر کردن چاه ارت شامل چند مرحله می باشد که به تفکیک آن ها را توضیح می دهیم. در ابتدا محلول آب و نمک آن هم به مقداری در حدود 20 لیتر تهیه کرده و آن را در کف چاه حفر شده میریزیم به صورتی که تمام فضای کف چاه را دربر گیرد؛ سپس پس از گذشت حدود 24 ساعت مراحل و اقدامات زیر را انجام می دهیم: ته چاه ارت مورد نظر را به ارتفاع 20 سانتیمتر با استفاده از خاک نرم مناسب و یا خاک رس پر می نماییم. سپس به مقدار لازم و کافی بنتونیت را با آب مخلوط کرده (چیزی در حدود 450 کیلوگرم که معادل 15 کیسه ی 30 کیلوگرمی می باشد) و آن را به صورت دوغاب درآورده و مخلوط حاصل را در کف چاه مورد نظر به ارتفاع 20 سانتیمتر میریزیم. بهتر است بدانید هرچه مخلوط حاصل، به صورت غلیظ تر باشد کیفیت کار شما نیز بهتر و ایده آل تر خواهد بود. سپس صفحه مسی مورد نظر را به دو عدد سیم مسی با نمره 50 جوش می دهیم؛ توجه داشته باشید در بین این دو سیم، یکی به میله برق گیر موجود بر روی دکل و دیگری نیز به شینه موجود در داخل ساختمان خواهد رفت؛ پس بایستی طول سیم ها را متناسب با طول مسیر مورد نظر خود را انتخاب نمایید. سپس صفحه ی مسی را به صورت عمودی در مرکز چاه ارت حفر شده قرار می دهیم و اطراف این صفحه را با استفاده از دوغاب تهیه شده تا بالای صفحه مسی پر می نماییم. سپس لوله پلیکای از قبل سوراخ شده را به صورت مورب و کج در مرکز چاه حفر شده و در بالای صفحه ی مسی قرار می دهیم؛ در داخل لوله مورد نظر، شن می ریزیم تا چیزی در حدود 50 سانتیمتر از انتهای لوله مورد نظر پر شود. استفاده از این لوله برای تامین رطوبت موردنیاز برای ته چاه ارت می باشد و همچنین در فصل های گرم سال، تزریق آب از این لوله بیشتر و بیشتر انجام می گیرد. بهتر است بدانید در آن دسته از موارد که چاه ارت در باغ و یا باغچه حفر می شود و یا انتهای چاه حفر شده به رطوبت رسیده باشد و یا در حالت کلی در آن دسته از مناطق که رطوبت ته چاه ارت از بالا و یا پایین چاه تامین می گردد نیازی به قرار دادن لوله ی پلیکا دیده نمی شود. پس از قرار دادن لوله ی پلیکا، بالای صفحه ی مسی را به ارتفاع 20 سانتیمتر با دوغاب آماده شده پر می نماییم. و در ادامه باقی مانده فضای چاه را تا ارتفاع 10 سانتیمتر مانده به انتهای چاه حفر شده با استفاده از خاک معمولی همراه با خاک سرند شده کشاورزی و نیز ماسه و خاک معمولی پر می کنیم و در نهایت 10 سانتیمتر از انتهای چاه حفر شده ی ارت را برای ایجاد شرایط لازم و کافی برای نفوذ آب باران و نیز آب های سطحی به داخل چاه، با استفاده از سنگ ریزه و نیز شن پر می نماییم. توجه داشته باشید نبایستی روی چاه را به ویژه در شرایطی که از لوله ی پلیکا استفاده نمی شود، با سیمان و یا آسفالت پر نمایید. لازم به ذکر است بهتر است داخل شیارهای حفر شده در داخل چاه را با استفاده از خاک سرند شده ی کشاورزی، یا خاک معمولی مخلوط با بنتونیت و یا خاک نرم معمولی پر کنید. برای تست مقاومت زمین همواره می بایست از دستگاه ارت سنج استفاده نمود و با فرضیات اقدام نکرد.

نحوه نصب میله برق گیر و نیز شینه

در ابتدا لازم به ذکر است بایستی شینه داخل ساختمان را توسط مقره هایی مناسب از دیوار ساختمان مورد نظر ایزوله نماییم. همچنین قطر و طول شینه به تعداد انشعابات موجود در داخل ساختمان بستگی دارد (دقت کنید تمامی تجهیزات و امکانات موجود در داخل ساختمان بایستی به طور موازی و همچنین جداگانه به این شینه اتصال داشته باشد). لازم به ذکر است در صورتی که دکل بر روی ساختمان قرار گرفته باشد، بایستی سیم میله برق گیر از داخل ساختمان عبور داده نشود! بلکه بایستی این سیم از فضای خارج از ساختمان کشیده شده و همینطور مسیر عبوری سیم ارت به داخل ساختمان مورد نظر نیز تا محل شینه ورودی ساختمان بایستی عایق کاری گردد. همچنین بایستی در پای دکل با استفاده از یک بست استاندارد و مناسب، سیم میله برق گیر به یکی از پایه های دکل به صورت بسیار محکم متصل شده و تا انتهای دکل به میله برق گیر متصل شود. همچنین این نکته را نیز بدانید که بایستی مسیر میله برق گیر از دیگر کابل هایی که به سمت انتها می روند بایستی جدا باشد. در انتهای مقاله به بررسی سیستم ارت سنج می پردازیم.

انتخاب محل و نیز نصب هادی زمین

در ابتدا بهتر است بدانید هادی زمین آن قسمت از سیستم زمین می باشد که بخش الکترود زمین را به بخش ترمینال اصلی زمین متصل می نماید. لازم به ذکر است محل متصل شدن هادی زمین به الکترود زمین، به طور معمول جایی در زیرزمین و همچنین محل قرارگیری ترمینال زمین نیز بیشتر در داخل ساختمان مورد نظر و به صورت در دسترس می باشد. توجه داشته باشید نبایستی از آلومینیوم دارای پوشش مسی و یا آلومینیوم لخت در تماس با زمین، چه به عنوان هادی زمین و چه به عنوان الکترود استفاده نمود؛ همچنین در محیط های مرطوب نیز نبایستی از این دسته از مواد به عنوان هادی زمین استفاده نمود. لازم به ذکر است در موضوع انتخاب نوع هادی زمین و همچنین سطح مقطع آن، توجه به توانایی و قابلیت عبور حداکثر شدت جریان اتصال کوتاه به زمین آن هم در طول زمان های پیش بینی شده، دارای اهمیت بسیار زیادی می باشد که بایستی همراه با آن تکیه گاه هایی دارای استقامت مناسب و کافی برای مقاومت در برابر بروز بزرگترین جریان های احتمالی اتصالی به زمین و یا حتی نشتی، انتخاب گردد. به صورت خلاصه می توان گفت سیستم هادی زمین بایستی از نظر خوردگی و همچنین از نظر مکانیکی، استقامت لازم و کافی را داشته باشد. همواره نیز به این نکته توجه داشته باشیم که استفاده از تجهیزات استاندارد اعم از ارت سنج و دیگر دستگاه ها می بایست مد نظر ما باشد.

بروز دمای بالا در اثر ایجاد جریان های نشتی

در مواردی که جریان نشتی به صورت دایمی وجود دارد، بررسی این نکته و اطمینان یافتن از آن لازم است که از نظر دمای مجاز برای عایق بندی و یا تکیه گاه ها، شرایط قابل قبول وجود داشته و برای آن دسته از هادی های لخت که در دسترس می باشند، دمای سیستم از 70 درجه ی سلسیوس فراتر نخواهد رفت. همچنین توجه به این نکته لازم و ضروری است که به هنگام انتخاب هادی مورد نظر برای عبور جریان اتصال کوتاه، دمای اولیه و ابتدایی هادی مورد نظر ممکن است در اثر عبور جریان های نشتی، مقداری بیشتر از مقادیر معمولی و استاندارد باشد، به حساب آورده شود.

بررسی استحکام هادی اتصال زمین

علاوه بر نیروهای مکانیکی که ممکن است سبب بروز پارگی هادی اتصال زمین شوند، عوامل دیگری نیز در این اتفاق می توانند تاثیرگذار باشند از جمله خوردگی الکتروشیمیایی (عبارت است از تشکی پیل به وسیله فلزات نا همگون در زمین) و همچنین خوردگی شیمیایی (عبارت است از اثر مواد شیمیایی موجود در خاک بر روی فلز هادی اتصال زمین) که جزو خطرات مهمی است که هادی اتصال زمین را تهدید می نماید. درباره خوردگی الکتروشیمیایی بایستی این را بدانید دو فلزی که بیش از دیگر فلزات، به هم اتصال داده می شوند، فولاد و مس است. لازم به ذکر است فلز مس ساده (بدون داشتن هرگونه روپوشی همچون قلع و...) نسبت به فلز فولاد ساده (بدون داشتن هیچگونه پوششی همچون پوشش گالوانیزاسیون) قطب مثبت تشکیل می دهد که این اتفاق سبب بروز خوردگی سریع در سیستم خواهد شد.

بررسی بست ها و اتصالات

بست های مورد استفاده برای اتصال الکترود به هادی زمین بایستی با هر دوی آن ها (یعنی الکترود و نیز هادی زمین) سازگاری داشته باشد تا بدین طریق تا جایی که ممکن است از بروز خوردگی گالوانیک جلوگیری نماید. لازم به ذکر است بایستی بست های مورد استفاده از نظر مکانیکی محکم بوده و همچنین جنس آن ها نیز دارای مقاومت لازم و کافی در برابر خوردگی ها باشد. همچنین توجه داشته باشید در رابطه با بست های پیچی، این بست ها بایستی در برابر نیروهای گشتاوری حداقل به مقدار 20 نیوتن متر، استقامت داشته باشد. لازم به ذکر است اتصال الکترود به هادی زمین و یا هر سازه ی زمین شده ی دیگری که از آن برای زمین کردن استفاده خواهد شد، بهتر است به کمک لحیم کاری و یا با بهره گیری از بست های غیر آهنی بزرگ انجام شود. توجه داشته باشید در مواردی که از غلاف فلزی و نیز زره کابل از جنس فلز استفاده می شود، غلاف و زره بایستی با استفاده از لحیم کاری به یکدیگر هم بندی شده و همچنین اتصال از نوع اصلی هادی حفاظتی به کابل مورد نظر با استفاده از روش لحیم کاری به زره انجام شود.

بررسی و پیش بینی نقطه ای برای جدا کردن با هدف اندازه گیری میزان مقاومت الکترود زمین

پیش از ورود هادی اتصال زمین به ساختمان مورد نظر و یا هر سازه مورد نظر دیگری، بایستی نقطه ای مشخص پیش بینی شود تا بتوان در آنجا بصورت موقتی، هادی زمین را از دیگر تاسیسات و تجهیزات جدا کرده و همچنین بتوان اقدام به اندازه گیری میزان مقاومت الکترود زمین کرد. لازم به ذکر است انجام این کار (یعنی اندازه گیری میزان مقاومت الکترود زمین) آن هم به صورت دوره ای، جهت اطمینان خاطر از میزان کارایی صحیح الکترود لازم است. توجه داشته باشید شیوه عمل این کار این است که چاهکی قابل دسترس را پیش بینی نماییم! بدین صورت که با برداشتن دریچه چاهک مورد نظر، و جداسازی با باز کردن یک بست محکم و نیز ساده آن هم با ابزاری ویژه و مخصوص، امکان پذیر است. لازم به ذکر است دریچه بایستی به صورت مطمئن و ایمن قفل شود تا از دسترسی دیگر افراد (افراد غیر مسئول) در امان باشد. توجه داشته باشید در صورت عملی نبود این اتفاق، بایستی محل جداسازی در داخل و همچنین در نزدیکی محیط ساختمان باشد تا با بروز مزاحمت (به ویژه موضوع زیاد بودن طول سیم ها)، هیچگونه اخلال و مشکلی در اندازه گیری پیش نیاید. همواره از دستگاه های استاندار اعم از ارت سنج و غیره استفاده نمایید و از بکارگیری دستگاهی که به سلامت آن مطمئن نیستید خودداری نمایید.

بررسی و اندازه گیری میزان مقاومت الکترود زمین و نیز میزان مقاومت مخصوص خاک

در ابتدا بایستی این موضوع را بیان نماییم روش هایی که برای اندازه گیری میزان مقاومت الکترود زمین و همچنین میزان مقاومت ویژه خاک ارائه شده اند، در تمامی نقاط دنیا پایه و اساس این گونه اندازه گیری ها می باشد. همچنین انواع گوناگونی از دستگاه های مخصوص برای این کار ساخته شده اند که می توان گفت پایه و اساس کار تمامی آن ها، کم و بیش یکسان است! (در ادامه به توضیح این موضوع خواهیم پرداخت) توجه داشته باشید اگر چه انواع گوناگون لوازم اندازه گیری با یکدیگر تفاوت هایی دارد اما هدف ما در این بحث، تنها پیرامون اصول این اتفاق است. همچنین به این نکته نیز توجه داشته باشید که نقش جرم کلی زمین در این موضوع نیز مهم و هم منحصر به فرد است. در این بحث، دو نوع اندازه گیری بیان شده است؛ نخست، اندازه گیری میزان مقاومت ویژه ی خاک که پیش از شروع احداث الکترود و با هدف بررسی و تصمیم گیری درباره ی مشخصات آن انجام می گیرد و سپس اندازه گیری میزان مقاومت الکترود که پس از به اتمام رسیدن احداث الکترود ها انجام می شود. بهتر است بدانید این دو نوع اندازه گیری بسیار مهم بوده و چنانچه بدون اشتباه و ایرادی انجام شود، دقیقا همان چیزی است می تواند سلامت دستگاه های سیستم و صحت کار آن ها و نیز ایمنی نیروی انسانی را به مقدار بسیار زیادی تحت تاثیر داشته باشد. در حقیقت می توان گفت اندازه گیری میزان مقاومت زمین، به صورت آزمونی است که پس از مدت ها فکر و اندیشه و انجام اندازه گیری های اولیه و همچنین تصمیم گیری های مبتنی بر داده های اولیه و محلی و به علاوه تجربه های شخصی و نیز تجربه ی دیگر افراد، پس داده می شود. در ادامه به بررسی دستگاه ارت سنج می پردازیم.

از سیستم ارت سنج سه سیم چه می دانید؟

اندازه گیری میزان مقاومت زمین با استفاده از سیستم ارت سنج سه سیم با استفاده از دو میخ سالم کمکی، یکی از رایج ترین و نیز متداول ترین روش های اندازه گیری ارتینگ چاه می باشد. بهتر است بدانید در این روش، از یک الکترود استاندارد و نیز دو عدد میخ سالم کمکی بهره گرفته می شود؛ بدین صورت که آن ها در یک راستای مشخص و همچنین در فواصل معین و صحیح (چیزی در حدود فاصله ب 5 الی 10 متری از یکدیگر) قرار گرفته و سپس با استفاده از سیم های استاندارد رابط (یعنی کابل استاندارد ارت سنج) به سیستم متصل می گردند. بهتر است بدانید دستگاه ارت تستر یا همان ارت سنج، میزان افت پتانسیل اتفاق افتاده را در ناحیه بین میخ کمکی نزدیک به الکترود و نیز الکترود اندازه گرفته و سپس در ادامه، دستگاه ارت سنج با ایجاد یک جریان متناوب ثابت با دورترین میخ کمکی موجود، آن هم به صورت کاملا خودکار (با بهره گیری از قانون اهم یعنی V=IR) میزان مقاومت زمین را محاسبه می نماید و از جمله مهمترین کاربردهای دستگاه ارت سنج می باشد.

بررسی سیستم ارت سنج کلمپی

در ابتدا باید گفت مزیت و برتری روش اندازه گیری میزان مقاومت زمین با استفاده از سیستم ارت سنج کلمپی در مقایسه با دیگر روش های موجود، عدم نیاز به استفاده از تجهیزات و امکانات اضافه و همچنین میخ های کمکی و نیز سهولت و سادگی این روش در تست و همچنین اندازه گیری میزان مقاومت می باشد. در این روش، کلمپ سیستم ارت سنج را به دور سیم و یا حتی به دور میله منتهی شده به چاه ارت انداخته و سپس میزان ولتاژ ثابتی در کلمپ القا می شود. در این حال، میزان ولتاژ القا شده در کلمپ، سبب ایجاد جریان در سیم و یا میله منتهی به چاه ارت می شود که با ادامه این روند و در نهایت این اتفاق، سیستم با بهره گیری از میزان ولتاژ ثابت و همچنین جریان ایجاد شده در سیم، مقدار مقاومت زمین را به صورت خودکار اندازه گیری می نماید. لازم به ذکر است این روش و دستگاه ارت سنج برای اندازه گیری میزان ارتینگ در چاه های موازی و یا پارالل مورد استفاده قرار می گیرد.

بررسی روش ها و شیوه های گوناگون اندازه گیری میزان مقاومت اتصال زمین

آیا می دانید مقدار مناسب و استاندارد برای مقاومت اتصال زمین چه مقدار است؟ آیا به دستگاه هایی همچون ارت سنج و ارت تستر نیاز داریم ؟ آیا می دانید برای اندازه گیری میزان مقاومت اتصال زمین، چند روش و شیوه وجود دارد؟ آیا می دانید روش صحیح و درست برای اندازه گیری میزان مقاومت اتصال زمین در هنگام وصل بودن به شبکه جریان برق، چیست و چگونه می باشد؟ آیا می دانید در آن دسته از مکان ها که امکان دسترسی به خاک برای نصب میله برای اندازه گیری وجود ندارد، چگونه و به چه شیوه می توان مقدار مقاومت اتصال زمین را اندازه گیری نمایید؟ همانطور که می دانید در حالت استاندارد و نیز ایده آل، میزان مقاومت زمین صفر است. اما آیا این عدد صفر را می توان به عنوان استانداری برای استفاده تمامی سازمان های جهانی به رسمیت شناخت؟

بررسی میزان عمق الکترود زمین

یکی از راه های بسیار مهم و تاثیرگذار برای کاهش میزان مقاومت، نصب الکترود زمین در عمق بیشتری از زمین است. شاید این موضوع را بدانید که مرغوبیت زمین به هیچ وجه قابل پیش بینی نخواهد بود! اما می توان با دو برابر کردن طول الکترود زمین، سطح مقاومت را تا میزان 40 درصد کاهش داد.

بررسی میزان قطر الکترود زمین

افزایش میزان قطر الکترود زمین، تاثیر بسیار کمی در کاهش میزان مقاومت دارد؛ برای نمونه در نظر بگیرید شما قطر الکترود زمین را دو برابر نمایید اما در مقابل فقط و فقط مقاومت زمین 10 درصد کاهش می یابد.

بررسی تعداد الکترودهای زمین

روش دیگری برای کاهش میزان مقاومت زمین، استفاده و بهره گیری از تعداد بیشتر و بیشتری الکترود زمین است. در این روش، تعدادی الکترود به زمین کوبیده خواهد شد (به صورتی که این الکترودها با یکدیگر به صورت موازی و متصل می باشند). لازم به ذکر است برای موثر بودن حضور الکترودهای اضافی، بایستی فاصله میان میله های اضافی سیستم، چیزی برابر با عمق الکترود های نصب شده در سایت باشد. بهتر است بدانید در صورت رعایت نکردن فاصله مناسب بین الکترودهای زمین، این الکترودها حوزه ی نفوذ یکدیگر را قطع نموده و در نتیجه میزان مقاومت زمین نیز افزایش خواهد یافت.

نحوه ی طراحی سیستم زمین

سیستم های اتصال زمین ساده و پایه از یک الکترود تک محور استاندارد به داخل زمین تشکیل یافته است. بهتر است بدانید استفاده و بهره گیری از یک الکترود زمین، متداول ترین و نیز رایج ترین صورت از اتصال زمین می باشد. همچنین انواع گوناگون طراحی سیستم زمین عبارت است از سیستم تک میله، سیستم میله های متعدد زمین، سیستم مش و صفحات زمین می باشد. بهتر است بدانید از این سیستم های متداول به طور معمول در پست های تولید و انتشار برق، سایت های برج برق و همچنین دفاتر مرکزی استفاده شده و نصب می گردند. لازم به ذکر است سیستم شبکه های مش، به طور چشمگیر و قابل توجهی میزان تماس با زمین سایت را افزایش داده و در نتیجه ی این اتفاق، میزان مقاومت کاهش پیدا می کند.

بررسی روش ها و شیوه های اندازه گیری اتصال زمین

همانطور که مشاهده می کنید در یک خط مستقیم، چهار میله قرار گرفته است؛ و فاصله ی میان میله های اندازه گیری چیزی در حدود سه برابر عمق میله می باشد. در این حالت، میزان مقاومت درونی زمین با استفاده از قانون اهم محاسبه می گردد. توجه داشته باشید با توجه به احتمال وجود مواد فلزی گوناگون در سفره های زیر زمینی، احتمال بروز خطا در اندازه گیری وجود دارد. توصیه می کنیم برای بدست آوردن میزان مقاومت دقیق، چندین بار فاصله و نیز عمق الکترود را جا به جا نموده و تغییر دهید تا احتمال تاثیر مواد فلزی سفره های زیر زمینی بر محاسبات شما، به صفر رسد. میزان مقاومت خاک یا Soil Resistance (استفاده و بهره گیری از چهار میله تست) میزان افت ولتاژ یا Fall of Potential (استفاده و بهره گیری از دو میله تست) بررسی و انجام آزمایش انتخابی یا Selective Measurement (استفاده و بهره گیری از یک کلمپ و همچنین دو میله تست) بررسی چگونگی اندازه گیری میزان مقاومت خاک یا Soil Resistance (استفاده و بهره گیری از چهار میله تست) همانطور که مشاهده می کنید در یک خط مستقیم، چهار میله قرار گرفته است؛ و فاصله ی میان میله های اندازه گیری چیزی در حدود سه برابر عمق میله می باشد. در این حالت، میزان مقاومت درونی زمین با استفاده از قانون اهم محاسبه می گردد. توجه داشته باشید با توجه به احتمال وجود مواد فلزی گوناگون در سفره های زیر زمینی، احتمال بروز خطا در اندازه گیری وجود دارد. توصیه می کنیم برای بدست آوردن میزان مقاومت دقیق، چندین بار فاصله و نیز عمق الکترود را جا به جا نموده و تغییر دهید تا احتمال تاثیر مواد فلزی سفره های زیر زمینی بر محاسبات شما، به صفر رسد. افت ولتاژ یا Fall of Potential (استفاده و بهره گیری از دو میله تست)

در حین فرآیند، میله های تست در کجا قرار خواهند گرفت؟

بایستی برای انجام آزمایش دقیق و اصولی و همچنین اطمینان از صحت و درستی نتایج به دست آمده، میله های تست زمین حوزه های نفوذ یکدیگر را قطع ننمایند. در نظر داشته باشید با تغییر موقعیت آن میله ی تست نزدیک تر به الکترود زمین، به اندازه 3 فوت (یا 1 متر) در هر دو جهت ممکن، یک اندازه گیری جدید انجام دهید. چنانچه پس از این اقدام، تغییر قابل توجه و چشمگیری در خواندن مشاهده شد (چیزی در حدود 30 درصد)؛ نیاز به افزایش میزان فاصله میله ی تست نزدیک تر Inne Stake و میله ی تست دورتر Outer Stake می باشد، تا هنگامی که مقادیر و اعداد اندازه گیری شده بر روی موقعیت و شرایطی تقریبا ثابت باقی بماند. لازم به ذکر است روش تست انتخابی، شباهت بسیار زیادی به روش تست افت ولتاژ دارد. بهتر است بدانید روش اندازه گیری به همان صورت است اما دلیل استفاده از این روش، اندازه گیری الکترود زمین آن هم بدون نیاز به قطع و جداسازی آن سیستم از شبکه جریان برق است. همان طور که انجام آزمون افت میزان ولتاژ، دو میله ی تست در خاک و در یک خط مستقیم با الکترود زمین قرار گرفته می شوند؛ در این روش نیز، اقدام ما به همان صورت خواهد بود و می توان گفت به طور معمول، فاصله ی 65 فوتی (یا 20 متری) کافی و استاندارد خواهد بود. با این تفاوت که یک عدد کلمپ نیز در اطراف الکترود زمین قرار می گیرد (برای حذف و از بین بردن اثر مقاومت های موازی در یک سیستم زمین). بنابراین در این شرایط تنها و تنها الکترود زمین را مورد اندازه گیری قرار می دهیم. برای محاسبه میزان مقاومت کل سیستم مورد نظر، در ابتدا میزان مقاومت هر الکترود اندازه گیری شده و سپس می توانید مقاومت کل سیستم مورد نظر را محاسبه نمایید. فراموش نکنید برای انجام تست میزان مقاومت الکترود برای سیم استاتیک و یا برج های انتقال با ولتاژ بالا، بایستی سیم مورد نظر را از شبکه جداسازی نماییم. اندازه گیری به روش Stake Less (استفاده و بهره گیری از دو کلمپ) در ابتدا لازم به ذکر است کاربرد این روش در داخل ساختمان، بر روی دکل های برق و یا در هر منطقه ای که دسترسی به خاک ندارید، می باشد. در این روش اندازه گیری (یعنی استفاده و بهره گیری از دو کلمپ)، در اطراف میله ی زمین یا کابل متصل به زمین دو کلمپ قرار می گیرد که هر یک از آن ها به دستگاه اندازه گیر مشخص و ثابتی متصل شده اند. بهتر است بدانید در این روش، کلمپ اول میزان ولتاژ و کلمپ دوم، میزان جریان سیستم را اندازه گیری می نماید؛ دستگاه اندازه گیر ارت یا ارت سنج، مقاومت حلقه زمین برای الکترود زمین را به طور خودکار محاسبه می نماید. به این مورد توجه داشته باشید که بایستی فاصله میان دو کلمپ چیزی حدود 10 سانتیمتر باشد.

آزمایش زمین دو قطب

برای انجام صحیح این آزمایش، بایستی تکنسین فنی آشنایی و دسترسی مناسب و خوبی به زمین مورد نظر داشته باشد همچون آب، لوله ها و فلز. لازم به ذکر است لوله ی آب بایستی به اندازه ی لازم و کافی بلند بوده و جنس آن نیز در تمامی طول آن از جنس فلز باشد؛ همچنین این لوله فاقد هرگونه اتصال خاص و یا فلنج عایق باشد. همواره استفاده از دستگاه های ابزار دقیق همچون ارت سنج می تواند در این زمینه کمک فراوانی به شما نماید.